Ùghdar agus gaisgeach na Gàidhlig aithnichte le duaisean oilthighe

Tha co-ùghdar leabhair air mòr-thubaist HMY Iolaire agus gaisgeach foghlaim Gàidhlig air comhaltachdan urramach fhaighinn bho Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean. Chaidh duaisean a thoirt dha Calum MacDhòmhnaill agus Anna Nic Suain aig cuirm ceumnachaidh Colaisde a’ Chaisteil UHI ann an Eaglais Cuimhneachaidh Mhàrtainn, Steòrnabhagh, air Dihaoine 23 Lùnastal.

Tha sinn a’ toirt Comhaltachdan Urramach do dhaoine a chuir gu mòr ris an oilthigh no a tha air aithne fhaighinn airson na rinn iad ann am foghlam, gnìomhachas, seirbheis phoblach no obair chultarach is chruthachail.

Bha Mgr Dòmhnallach, a dh’fhàs suas ann an Steòrnabhagh, na cho-ùghdar air The Darkest Dawn còmhla ri Domhnall Iain MacLeòid, nach maireann. Air fhoillseachadh ann an 2018, tha an leabhar a’ toirt cunntas air cùis-mhulaid an Iolaire, bàta a chaidh fodha faisg air cala Steòrnabhaigh san Fhaoilleach 1919, ag adhbharachadh gun do chaill mòran dè luchd-dìon a’ Chabhlaich Rìoghail am beatha a’ tilleadh dhachaigh aig deireadh a’ Chiad Chogaidh.

Bha an leabhar a’ cur deireadh air 20 bliadhna de rannsachadh agus tha dligheachdan gan toirt do dh’Ospais Bethesda ann an Steòrnabhagh gach bliadhna. Chaidh còrr air £8,800 a thoirt seachad san Ògmhios. Chaill Mgr Dòmhnallach, a tha na chathraiche air Comann Eachdraidh Steòrnabhaigh airson còrr is deich bliadhna, a sheanair san tubaist.

Tha cùrsa-beatha Anna Nic Suain, a rugadh agus a thogadh ann an Nis air Eilean Leòdhais, air a bhith ag amas air inbhe na Gàidhlig agus beatha nan daoine a tha a’ fuireach anns na h-Eileanan Siar àrdachadh.

Thòisich i a beatha phroifeasanta na tidsear Gàidhlig ann an Àrd-sgoil MhicNeacail ann an Steòrnabhagh ann an 1973, agus bha dreuchdan aice le buidhnean a’ gabhail a-steach Pròiseact Foghlaim Coimhearsnachd Van Leer agus Comhairle nan Eilean mus do thòisich i ann an Colaisde a’ Chaisteil UHI ann an 1994.  Bha i na pàirt den sgioba a thug a-steach a’ chiad cheum BA ann an Gàidhlig agus tha i air a bhith a’ riochdachadh Colaisde a’ Chaisteil UHI agus an t-oilthigh aig mòran fhòraman nàiseanta Gàidhlig.

Chaidh A’ Bh-ph NicSuain ainmeachadh mar Leas-Mhorair-ionaid a’ Chrùin do na h-Eileanan Siar ann an 2011, dreuchd a chì i a’ toirt taic don Mhorair-ionaid anns an dreuchd aige mar riochdaire na Banrigh.

Chaidh na comhaltachdan urramach a thoirt dha Calum agus Anna còmhla ri oileanaich ceumnachaidh 61 agus buannaichean dhuaisean. Bhuilich an t-Àrd-ollamh Crichton Lang, a ghabh dreuchd Prionnsapal agus Iar-Sheansalair Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean air 1 Lùnastal, an ceum oilthighe agus duaisean SQA ann an cuspairean bho saidheans slàinte beòil gu innleadaireachd lùtha.

Thuirt e: “Bu mhath leam meal a naidheachd a chur air a h-uile ceumnaiche agus buannaiche duais an-diugh. Bha e na urram a bhith ann a thoirt aithne do thoradh an cuid obrach chruaidh agus an diongmhaltas. Bha sinn cuideachd air leth toilichte a bhith a’ comharrachadh thabhartasan agus euchdan Anna NicSuain agus Chaluim MhicDhòmhnaill. Tha Anna air a bhith gu mòr an sàs ann an stèidheachadh Gàidhlig aig cridhe an oilthighe againn agus tha rannsachadh mionaideach Chaluim air luchd-èisteachd ionadail agus cruinneil a chuideachadh gus barrachd ionnsachadh mu aon de na cùisean-mhulaid mara as miosa a bha againn. ”

Thuirt Anna: “Aig àm mar seo tha cuimhne agad air a h-uile duine a chuidich thu thar nam bliadhnaichean. Do theaghlach, iadsan a bhrosnaich thu nad òige, co-obraichean agus a’ choimhearsnachd san fharsaingeachd. Ach an-diugh tha cuimhne agam le taingealachd an sgioba san robh mi an sàs ann an cruthachadh nan ceumannan Gàidhlig an seo aig Colaiste Caisteal Leòdhais agus aig Sabhal Mòr Ostaig agus cuideachd aig Colaiste Inbhir Nis. B’ e an rud a bha air leth buannachdail a bhith a’ faicinn luchd-fàgail na sgoile a’ faighinn cothrom a bhith ag ionnsachadh gun a bhith a’ fàgail nan eilean agus gu sònraichte inbhich a’ tilleadh, fireann agus boireann, a thug uimhir de dh’eòlas pearsanta dha na clasaichean. Tha mòran de na h-oileanaich sin a-nis air am fastadh gu soirbheachail ann am foghlam agus na meadhanan an seo anns na h-eileanan agus nas fhaide air falbh. Bha e cuideachd na bheannachd mhòr a bhith a’ faicinn co-obrachadh Chomhairle nan Eilean Siar agus buidhnean poblach eile nar miannan.”

Thuirt Calum: “Leis gu robh mi nam oileanach aodach ann an Colaiste Caisteal Leòdhais o chionn 50 bliadhna, tha e na thoileachas mòr dhomh gun d’ fhuair mi an comhaltachd urramach seo.”